بررسی تطبیقی اشعار سیاسی - اجتماعی شیمس هینی و احمد شاملو

چکیده این پژوهش، مطالعه ای تطبیقی است بر اشعار سیاسی-اجتماعی احمد شاملو و شیمس جاستین هینی با استفاده از تئوری نظام چندگانه ایتامار ایون زهر و تئوری عاملیت آنتونی گیدنز که تحت عنوان مطالعات فرهنگی بررسی می شود. نظرگاه نظام چندگانه این امکان را محیا می سازد تا لایه های چندگانه فرهنگی-سیاسی-اجتماعی نظام های دخیل در فرایند دریافت و تولید آثار ادبی دو شاعر را مطالعه کرده و در نتیجه سیر تطور آن ها در گذر زمان قابل ردیابیِ جامع و کاملی خواهد بود؛ همچنین گزینش اشعار به کمک تئوری عاملیت دریافتی علمی از مفهوم شعر سیاسی-اجتماعی و چگونگی بیان دغدغه های این دو شاعر عرضه می دارد. احمد شاملو، به عنوان یکی از شخصیت های اصلی ادبی ایران معاصر، سهم قابل توجهی از تولیدات ادبی خود را به مسائل سیاسی-اجتماعی اختصاص داد؛ اگرچه در این مدت محرک های بیرونی زیادی بر او تاثیر گذار بودند که دغدغه های سیاسی-اجتماعی اش را دستخوش تغییر کردند: تحولات سیاسی-اجتماعی ایران و نقش نهادهای نظام چندگانه از دلایل اصلی آن هستند. از سوی دیگر، شیمس هینی، به عنوان یکی از شاعران معیار با شهرتی جهانی، اشعار سیاسی-اجتماعی زیادی را در دفتر های شعرش بر جای گذاشت. اگرچه هینی مواجه با همان تغییرات شاملو شد، محرک های موثر بر تغییراتش از جهاتی متفاوت بودند: نهادها، جایگاه او در نظام چندگانه به عنوان معیار، و روزهای سختی (troubles) در ایرلند شمالی از جمله این محرک ها می باشند. به نظر می رسد هر دو شاعر به دلیل تغییرات در نظام چندگانه نتوانستند جایگاه شان را در بیان دغدغه های سیاسی-اجتماعی شان به طور ثابت حفظ کنند. و هر دو، اگرچه با صدایی رسا وارد بازار تولید ادبی شدند، موضعی محافظه کارانه در پایان مشی کاریشان اتخاذ کردند؛ این امر بیانگر نقش مهم نظام چندگانه و نهادهای موثر در تولیدات ادبی است.